Filozofia religii

Książka powstała z racji dydaktycznych jako propozycja podręcznika do wykładu z filozofii religii. Filozofia religii, jaką autor w tej książce proponuje, jest propozycją autorską, wyrosłą na gruncie tradycji tomistycznej.

Spis treści

 ZAGADNIENIA WSTĘPNE

Rozdział 1: Świat filozofii religii     

§1. Próba typologii nauk o religii

§2. Z dziejów filozofii religii

Rozdział 2: Koncepcja filozofii religii

§1. Świat religii

§2. Z dziejów terminu „religia”

§3. Problem definicji religii

§4. Przedmiot filozofii religii

§5. Cel i metoda filozofii religii

CZĘŚĆ I:

METAFIZYKA RELIGII

Rozdział 1: Podstawowe aspekty religii

§1. Istota religii

§2. Religia w kontekście osobowego życia człowieka

§3. Religia w kontekście kultury

§3.1. Religia i poznanie teoretyczne

§3.2. Religia i moralność

§3.3. Religia i sztuka

§4. Społeczno-dziejowe aspekty religii

§5. Religia i polityka

Rozdział 2: Przedmiotowe racje religii

§1. Pełniejsze sformułowania filozoficznego uzasadnienia prawdziwości tezy teistycznej

§1.1. „Pierwsza droga” św. Tomasza z Akwinu

§1.2. Własne uzasadnienie prawdziwości tezy teistycznej

§2. Krótkie sformułowania filozoficznego uzasadnienia prawdziwości tezy teistycznej

§2.1. Wyjaśnienie zmienności świata

§2.2. Wyjaśnienie istnienia świata

§3. Konfirmacja tezy teistycznej

§4. Metafizyczne określenie natury Boga

§5. Metafizyczne określenie relacji świat – Bóg

§5.1. Bytowa transcendencja Boga w stosunku do świata

§5.2. Bytowa immanencja Boga w stosunku do świata

§5.2.1. Sprawcza obecność Boga w świecie

§5.2.2. Wzorcza obecność Boga w świecie

§5.2.3. Obecność Boga jako celu wszystkich rzeczy

Rozdział 3: Podmiotowe racje religii

§1. Duchowo-cielesna struktura osoby ludzkiej

§2. Przygodność osoby ludzkiej

§3. Spotencjalizowanie osoby ludzkiej

§4. Pragnienie Boga

§5. Eschatologiczna obietnica religii

§5.1. Treść eschatologicznej obietnicy religii katolickiej

§5.2. Częściowe uzasadnienie eschatologicznej obietnicy religii

CZĘŚĆ II:

EPISTEMOLOGIA RELIGII

Rozdział 1: Wiedza religijna

§1. Problem doświadczenia religijnego

§2. Problem doświadczenia ludzkiej duszy

§3. Wyjaśnianie rzeczywistości

§4. Pozostałe rozumowania

Rozdział 2: Wiara religijna

§1. Wiara w Boże objawienie

§1.1. Istota objawienia chrześcijańskiego

§1.2. Istota wiary w Boże objawienie

§1.3. Cuda i proroctwa jako znaki faktyczności i prawdziwości Bożego objawienia

§2. Wiara Urzędowi Nauczycielskiemu Kościoła

§3. Wiara ludziom

Rozdział 3: Afektywne poznanie Boga

§1. Naturalna inklinacja człowieka ku Bogu i afektywne poznanie Boga

§2. Religijne ukierunkowanie człowieka ku Bogu i afektywne poznanie Boga

§3. Natura afektywnego poznania Boga

Rozdział 4: Intelektualne i moralne uwarunkowania poznania prawdy religijnej

§1. Uwarunkowania poznawcze

§2. Uwarunkowania afektywno-moralne

ZAGADNIENIA DODATKOWE

I.Określenie genezy religii

II.Apologia religii

III. Aksjologia religii

IV. Diagnostyka religii

V. Problem nawrócenia

Bibliografia

Indeks nazwisk

             „Gruntownie przemyślany wykład ks. Moskala ma charakter autorski, w szczególności rozwija osiągnięcia bliskiego mu przez kilkadziesiąt już lat środowiska filozoficznego KUL, zwłaszcza s. Zofii. J. Zdybickiej. Autorskim novum jest niewątpliwie programowe potraktowanie religii katolickiej jako religii paradygmatycznej, choć w dużej mierze funkcjonuje w filozofii rozumienie religii jako właściwego chrześcijaństwu. Ks. Moskal idzie krok dalej omawiając naturę religii odwołując się do historycznego modelu religio catholica, jako religio vera. Taki typ filozofowania wydaje się szczególnie przydatny dla studium teologii, wiążąc się ściśle z wykładem teologii fundamentalnej (apologetyki). Ujęcie to jest tym cenniejsze w okresie przygotowania reformy nauczania filozofii w seminariach duchownych – odpowiednio do wymogów Ratio fundamentalis institutionis sacerdotalis Kongregacji ds. Duchowieństwa z dnia 8 grudnia 2016 r. – jako studium samoistnego, dwuletniego, zakończonego egzaminem ex uniwersa philosophia. Jak bowiem stanowczo stwierdzał papież Benedykt XVI, »kryzys teologii posoborowej jest w dużej mierze kryzysem jej podstaw filozoficznych. [...] Gdy podstawy filozofii nie są jasne, teologii zaczyna brakować gruntu pod nogami. Nie wiadomo wtedy, jak dalece człowiek poznaje naprawdę rzeczywistość, a co za tym idzie, jakie są podstawy, na których może się oprzeć w myśleniu i mówieniu«. Filozofia, którą uprawia ks. Moskal, jest zaś programowo przedmiotowa, realistyczna, ujmuje w całej dynamice realnego człowieka poszukującego i odkrywającego Boga, objawiającego mu się w słowie i miłości zbawczej. Dla Autora religia jest więc zjawiskiem (relacją) osobowym, co nakazuje mu widzieć w niej […] nie tylko zjawisko o charakterze poznawczym, ale i afektywnym, dążeniowym.”

                                                                   ks. prof. dr hab. Stanisław Janeczek

            „Podsumowując recenzję monografii Filozofia religii ks. prof. P. Moskala, należy stwierdzić, że polskie środowisko filozoficzne otrzymuje solidny i rzetelny podręcznik do filozofii religii.

            Po pierwsze, jest on napisany przez uznanego »specjalistę« tej dyscypliny w Polsce. Po drugie, ukazana jest w sposób kompetentny całość argumentacji związanych z fenomenem religii. Po trzecie, publikacja powstała w środowisku klasycznej filozofii, którą cechuje obiektywizm i rzetelność w prezentowaniu omawianej kwestii. Po czwarte, praca napisana jest z jednej strony językiem specjalistycznym (ale metodologia, klarowność wywodu, spójność uzasadnienia, weryfikacja hipotez badawczych może być wzorem dla każdego badacza), ale z drugiej strony autor swoje wywody uzupełnia odwoływaniami do współczesnej literatury, dokumentów, wydarzeń, czyniąc lekturę niezwykle interesującą.

            […] warto zaapelować do całego środowiska filozoficznego, aby monografia ks. prof. Piotra Moskala pt. Filozofia religii stała się obowiązkową lekturą dla wszystkich studentów (i nie tylko) uczęszczających na wykłady i interesujących się filozofią religii”.

                                                                      ks. prof. uczelni dr hab. Maciej Bała